De wandelende palm
De plant-van-de-maand rubriek trappen we af met een bijzondere plant, Socratea exorrhiza, ook wel d’aware-monpé genoemd. Dit is een palmboom die door heel Frans Guyana voorkomt, zo ook in Trésor. Je herkent deze palm aan de pennen – deelbaadjes – die eruit zien alsof iets het uiteinde eraf heeft gescheurd. Een hongerige brulaap misschien? Bij deze palm zul je echter zien dat alle blaadjes op precies dezelfde manier gescheurd zijn, een genetisch kenmerk van de palmboom.
Socratea exorrhiza heeft nog een kenmerk waarmee je hem makkelijk van andere Frans Guyanese palmen kan onderscheiden, namelijk een tiental wortels met kleine witte stekels die uit zijn stam ontspringen en voor extra stevigheid zorgen. Aan deze steltwortels ontleent de palm een van zijn bijnamen: de wandelende palm. Volgens de legende kan Socratea exorrhiza zich namelijk door het bos verplaatsen door nieuwe steltwortels te groeien. Dit is bijvoorbeeld handig wanneer de palm geveld is door een omgevallen boom. Hij kan dan vanuit zijn stam nieuwe steltwortels aanmaken waarmee hij naast de omgevallen boom verder kan groeien. Daarnaast zou Socratea exorrhiza door nieuwe steltwortels te maken naar geschiktere plekken in het bos kunnen ‘wandelen’, bijvoorbeeld plaatsen met meer zonlicht. Alhoewel het verhaal van de wandelende palm nog volop verteld wordt, is het helaas een mythe, ontkracht door wetenschappelijk onderzoek. De steltwortels van Socratea exorrhiza kunnen niet snel genoeg groeien om deze palm daadwerkelijk het zonlicht te laten volgen.
Wel bevatten de steltwortels sap dat door de Palikur, een inheemse stam in Frans Guyana, wordt gebruikt om de navelstrengwond van pasgeboren baby’s te genezen. Ook het sap van de ondergrondse wortels van Socratea exorrhiza wordt gebruikt. De Mosetene stam in Bolivia vangt vissen met het giftige wortelsap en de Yekwana in Brazilië gebruikt het als curare, een middel waarmee je spieren tijdelijk voor medische doeleinden kan verlammen. Verder wordt de stam van Socratea exorrhiza gebruikt in de bouw van huizen. Kortom, deze (niet)wandelende palm is niet alleen veelzijdig in gebruik, maar draagt ook een intrigerende legende met zich mee die de Franse Guyanese jungle een vleugje mystiek verleent.
